Tính hài hước là một loại năng lực tâm lý tổng hợp. Đó là khả năng tưởng tượng được hình thành thông qua việc quan sát cuộc sống con người. Tính hài hước là sự cảm nhận lạc quan đối với cuộc sống trước mắt, có tính hiện thực. Tính hài hước cảm nhận mối quan hệ mâu thuẫn thống nhất giữa các sự vật, cảm nhận sự không hài hòa bên trong, bên ngoài của con người. Người ta có thể phát giác những điều hoang đường, không hợp lý hay ý nhị dí dỏm từ trong câu chuyện hài hước. Tính hài hước kích thích sự tò mò, sự suy ngẩm, khơi gợi nhận thức về mục tiêu cuộc sống, học hỏi từ cuộc sống.
Nhà triết học Anh quốc Bacon đã từng nói “Tài nói chuyện cần có tính hài hước”. Nói chuyện mà biết hài hước (pha trò) trong đời sống hay trong môi trường xã giao quan trong, là không thể thiếu được.
Nói chuyện hài hước không chỉ thu hút sự chú ý của người nghe mà còn xây dựng mối quan hệ thân mật với người nghe, họ như rơi vào dòng chảy tư tưởng của bạn. Từ đó, người ta cho rằng, nói chuyện hài hước là một trong những tiêu chuẩn của tài nói chuyện. Mặt khác, tuy tính hài hước có thể làm cho người ta cảm thấy hứng thú với lời nói của bạn, nhưng nó không phải là bản chất nội dung của ngôn ngữ nói của bạn. Vì vậy, nó ít khi làm cho người nghe thay đổi căn bản về thái độ. Vì vậy, đối với tác dụng tính hài hước ta không nên xem thường những cũng không nên đánh giá nó quá cao.
Mỉm cười khi nói chuyện luôn được mọi người hoan nghênh, có người cho rằng cười là bông hoa của phép lịch sự, cười là chiếc cầu hữu nghị. Một nhà văn so sánh: “Nụ cười và cái đẹp vốn là chị em; cười là bạn tốt của cái thiện, cười là bầu bạn của tình yêu…” Từ đấy có thể thấy, trong cuộc sống không thể thiếu tiếng cười vui vẻ thoải mái. Hài hước thì bao gồm cả sự hài hòa, tạo cho người khác chảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái, vui vẻ. Ngạn ngữ Trung Quốc có cấu: “Cười là anh em một của sức mạnh”. Cười biểu thị năng lực chinh phục khó khăn của con người, cười làm tăng tình thân, lòng tin tưởng và mối liên hệ giữa con người với nhau, mà tiếng cười hài hước là tiếng cười thú vị có ý nghĩa thâm trầm, đôi khi rất sâu sắc. Câu chuyện một nữ diễn viên xinh đẹp, quý phái viết thư cầu hôn một nhà văn nổi tiếng. Cô ấy viết “Con cái của chúng ta sẽ có trí tuệ của ông và tướng mạo của tôi, như thế thật là thập toàn, thập mỹ”. Nhà văn viết một lá thư trả lời cô ta, nói rằng sự tưởng tượng của cô thật là tuyệt vời, nhưng “nếu đứa con sinh ra có bề ngoài giống tôi, mà trí tuệ lại giống cô thì phải làm sao?”.
Nhà văn đã trả đũa triết lý sâu sắc vào trong lời nói hài hước. Có thể nói, trong cuộc sống, ai cũng thích trò chuyện, lắng nghe người dí dỏm, hài hước, có trí tuệ, mà người nào có tài nói chuyện thì hầu hết đều có ngôn ngữ khôi hài như vậy, họ có tính hài hước rất mạnh.
Trong báo cáo, diễn thuyết, trò chuyện xã giao, những từ ngữ đẹp đẽ tiện thể nói ra, những lời dí dỏm bật ra tại chỗ, những ý tứ giàu tính triết lý chợt lóe sáng, khiến người nghe được giải trừ mệt mỏi, căng thẳng. Như thế, vừa làm chủ đề câu chuyện trở nên sâu sắc, vừa làm sinh động bầu không khí nói chuyện. Tuy nhiên, cũng cần nhắc một điều, người ta chỉ cảm thấy hứng thú đối với sự vật tươi mới. Vì vậy, cho dù là những lời nói rất hài hước, nếu kể nhiều lần thì cũng khiến người nghe cảm thấy chán, do đó lời lẽ cần luôn mới mẻ, nói những lời mà người nghe chưa bao giờ nghe. Đừng để người ta phải lẩm nhẩm: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”.
Có người nói, tính hài hước rõ ràng rất quan trọng, nhưng tôi “bẩm sinh vụng về trong lời an tiếng nói” không thể nói dí dỏm hài hước. Vậy, tính hài hước là bẩm sinh sao? Sự thật là không phải.
Hài hước là sự kết tinh tư tưởng, ý chí, trí tuệ, sự nhạy bén trong việc vận dụng ngôn ngữ. Muốn nâng cao khả năng nói chuyện hài hước, ta cần quan tâm, rèn luyện, nỗ lực thực hiện những điều sau:
Xây đắp tâm hồn cao thượng, nhân sinh quan lạc quan.
Rèn luyện khả năng diễn đạt và sự tu dưỡng những giá trị văn hóa tốt đẹp.
Tăng cường khả năng quan sát nhạy bén, trí tưởng tượng phong phú.
Chú ý thanh lọc, lựa chọn ngôn ngữ lành mạnh, hàm ý sâu sắc.
Giữ thần sắc tươi tắn, dáng vẻ kín đáo, tế nhị.
Tóm lại, chỉ cần chúng ta chân thành, nghiêm túc, nỗ lực thực hiện những phương tiện kể trên thì nhất định sẽ nâng cao năng lực nói chuyện hài hước của bản thân. Chúc bạn thành công.